News:

Al in een van de vroegste inventarissen van de königliche Gemäldesammlung in Dresden werd het Duinlandschap met Italiaanse figuren door Jan Baptist Weenix vermeld. Het was aangekocht voor Friedrich August II. (1696-1763), Keurvorst van Saksen, Koning van Polen in 1742.

Willem Jan Hoogsteder kwam het schilderij op het spoor bij een particuliere verzamelaar en vond uit dat het kort na de oorlog uit het museum in Dresden was ontvreemd. Het duinlandschap was na de oorlog verscheidene malen van eigenaar verwisseld. De eigenaren die het circa 1995 – rechtmatig en te goeder trouw – hadden verworven, waren verrast te horen dat het duinlandschap ooit aan Dresden toebehoorde.

Bij de Gemäldegalerie was het weliswaar bekend dat er een schilderij van Weenix uit de collectie was ontvreemd, maar er was nooit de link gelegd met dit duinlandschap. Op diverse veilingen in Londen (1989) en Amsterdam (1995) was de museale herkomst evenmin bekend. Maar eerder en later ook niet. Niet in 1984 toen John Hoogsteder, de vader van Willem Jan, het schilderij kocht in New York bij Christie’s (als een schilderij van Jan Wouwerman), noch in 2018, toen het duinlandschap werd opgenomen in de uitgebreide monografie over Jan Weenix. Reden was dat men in Dresden niet over een afbeelding beschikte en dus niemand een idee had hoe het schilderij eruit had gezien.

Willem Jan Hoogsteder legde het verband wel. En nadat hij conservator Uta Neidhardt uit Dresden had benaderd kon zij hem verrassende informatie geven. Vlak na de oorlog werd het schilderij in opdracht van de Russische bevelhebber geconfisqueerd. Het kwam te hangen in de woning van een Russische generaal. Hoe het daarna vanuit Dresden in Amerika belandde vertelt het verhaal niet.

Schilderijen uit Dresden duiken overal ter wereld op, weet Neidhardt. Vaak zijn die schilderijen in 75 jaar van eigenaar verwisseld en is de huidige verzamelaar te goeder trouw. Dresden is niet in staat al deze schilderijen terug te kopen. Financieel niet en principieel niet.

Dit duinlandschap is één van de weinige duinlandschappen van Jan Baptist Weenix en is daarom een zeldzaamheid binnen zijn oeuvre. Het draagt de resten van zijn signatuur GIO.BAT…. Dat staat voor Giovanni Battista, zoals Weenix zich na zijn Italiëreis noemde. Dat het duinlandschap al in 1742 voor Dresden werd verworven is een compliment voor het schilderij, maar ook voor de Nederlandse schilderkunst, die toen al in Duitsland werd verzameld en publiekelijk getoond.

Het was voor Willem Jan Hoogsteder zonneklaar: historisch gezien hoort het duinlandschap thuis in Dresden. Maar aangezien Dresden geen middelen ter beschikking stelt schilderijen te verwerven en de huidige eigenaren niet in de gelegenheid waren het schilderij kosteloos af te staan aan het museum, ontstond er een status quo. Om die impasse te doorbreken, hakte Hoogsteder de knoop door. Hij besloot het schilderij van de eigenaren te verwerven en het Dresden te schenken.

English translation:

Willem Jan Hoogsteder donates Old Master to the Dresden State Art Collections

The dune landscape with Italian figures by Jan Baptist Weenix was already mentioned in one of the earliest inventories of the Königliche Gemäldesammlung in Dresden. It was purchased for Friedrich August II (1696-1763), Elector of Saxony, King of Poland, in 1742.

Willem Jan Hoogsteder tracked down the painting to a private collector and found out that it had been stolen from the museum in Dresden shortly after the war. The dune landscape changed hands several times after the war. The owners, who had acquired it – rightfully and in good faith – circa 1995, were surprised to learn that the dune landscape once belonged to Dresden.

Although it was known at the Gemäldegalerie that a painting by Weenix had been stolen from the collection, the link with this dune landscape had never been made. The museum provenance was also unknown at various auctions in London (1989) and Amsterdam (1995). But not sooner or later. Not in 1984 when John Hoogsteder, Willem Jan's father, bought the painting in New York at Christie's (as a painting by Jan Wouwerman), nor in 2018, when the dune landscape was included in the extensive monograph on Jan Weenix. The reason was that people in Dresden did not have an image and so no one had any idea what the painting would have looked like.

Willem Jan Hoogsteder made the connection. And after he approached Dresden curator Uta Neidhardt, she was able to provide him with surprising information. Shortly after the war, the painting was confiscated by order of a Russian commander. It was hung in the home of a Russian general. How it then ended up in America from Dresden is not told.

Paintings from Dresden are popping up all over the world, Neidhardt knows. Often those paintings have changed hands in 75 years and the current collector is in good faith. Dresden is unable to buy back all these paintings. Not financially and not in principle.

This dune landscape is one of the few dune landscapes by Jan Baptist Weenix and is therefore a rarity in his oeuvre. It bears the remains of his signature GIO.BAT…. That stands for Giovanni Battista, as Weenix called himself after his Italy trip. The fact that the dune landscape was already acquired for Dresden in 1742 is a compliment to the painting, but also to Dutch painting, which was already being collected in Germany and shown publicly at that time.

It was crystal clear to Willem Jan Hoogsteder: historically, the dune landscape belongs in Dresden. But since Dresden does not make any means available to acquire paintings and the current owners were unable to donate the painting to the museum free of charge, a status quo emerged. Hoogsteder made the decision to break through this impasse. He decided to acquire the painting from the owners and donate it to Dresden.